Natuur en landbouw zijn geen concurrenten voor grond
Dit is een opiniestuk van vzw Durme bij monde van voorzitter Hans Masuy.
De boeren protesteren zeer terecht tegen hun slechte verdienmodel en veel administratieve rompslomp. Zij moeten gehoord worden, met daaropvolgend concrete actie.
Het ware probleem situeert zich echter niet bij de hardwerkende boer, wel bij Big Agro, dat is de verwerkende industrie tussen boer en handel. Big Agro neemt een grote hap uit de financiële marge en is in Vlaanderen sterk gelinkt aan MRBB. Wat is MRBB, voluit Maatschappij voor Roerend Bezit van de Boerenbond? Dat is de holding die het vermogen van de Boerenbond beheert. Andere gerelateerde onderdelen zijn bvb KBC en Acerta. MRBB heeft een steeds groeiend eigen vermogen van vijf miljard (!) euro en is aandeelhouder in vele bedrijven actief in de lucratieve tussen-industrie die voedsel voorbereidt om verkocht te worden. De Big Agro-lobby is gebaat bij het huidige intensieve landbouwsysteem en wil de omslag naar een natuur-inclusiever systeem vermijden. Dus de “verdediger” van de boeren is tegelijk de systeem-manipulator!
Boeren zelf, die als medebeheerders van onze open ruimte goedgeplaatst zijn, onderschrijven veelal het nut van natuur, die hen ook ecosysteemdiensten levert.
Natuur- en landbouwbelangen sluiten mekaar niet noodzakelijk uit. Initiatieven als Boerennatuur tonen dat. Zo wordt ook samengewerkt met tientallen boeren voor het extensief beheren van de graslanden in beheer van vzw Durme. Op die manier blijven die natuurpercelen dus in landbouwgebruik, weliswaar en inderdaad minder productief zonder bemesting. Wat niet geldt voor landbouwgronden die worden omgezet naar industrie, infrastructuur, bebouwing en paardenweides.
In communicatie vanuit de politiek duikt nu een nieuwe term op: “zekerheid van landbouwgrond”. Daaromheen wordt een onterechte sfeer gecreëerd alsof natuur landbouwgrond zou inpikken of in concurrentie zou gaan met landbouw. Er zijn geen wetten of systemen die landbouwers verplichten grond af te staan aan natuur en evenmin is er druk op de verkoopprijs wanneer een boer overweegt land te verkopen aan een natuurorganisatie. Landbouwers krijgen boter bij de vis wanneer zulke transfers gebeuren, die overigens uitzonderlijk zijn. Natuurorganisaties verwerven vrijwel steeds grond in groene, voor landbouw minderwaardige bestemmingen, die meestal al in de jaren zeventig geoormerkt werden voor natuur maar bij (voortdurend) gebrek aan middelen nooit een natuurinvulling kregen. Het blokkeren van de groei van natuurgebieden om landbouwgebruik te bevorderen of “beschermen” is als het neerschieten van de pianist wanneer je eigenlijk het muziekstuk slecht vindt. Enkele cijfers eind 2022: Vlaanderen is voor 48% in landbouwgebruik, dat is 650.000 hectare. Natuurreservaten (met type 4 beheerplan als garantie voor lange termijn bestaan) beslaan een luttele 1,8%. Als we natuur zeer breed gaan interpreteren dan is nog geen 8% onder natuurbeheer (ca 100.000 ha, waarvan de helft bos). Dat cijfer kruipt als een slak omhoog met 3.700 hectare per jaar sinds 2011! En die 3.700 hectare zijn dan nog zelden in landbouwgebruik. Nogmaals: landbouw en natuur zijn partners, geen vijanden.
Het klopt ook evenmin dat natuurverenigingen de prijs van grond opdrijven: de limieten van aankoopsubsidies liggen een heel eind onder de marktprijzen en alles boven die limieten moet een natuurvereniging zelf ophoesten vanuit zijn eigen achterban en is dus sterk beperkt.
Ook het argument van voedselzekerheid is overigens wankel. 75% van onze landbouwgrond produceert veevoeder. Daar bovenop importeert Vlaanderen extra veevoeder-soja uit Zuid-Amerika, equivalent met een productie van de gehele oppervlakte van Vlaanderen (bron Tessa Avermaete, landbouweconoom KUL). Vervolgens exporteren we massaal dierenvlees tot China toe! Voor ieder type vlees overstijgt de Vlaamse productie de lokale consumptie met minstens een factor 2. Een afbouw van veestapel in Vlaanderen is geenszins een bedreiging voor voedselzekerheid binnen Europa en is meteen een afdoend antwoord op het stikstofprobleem, het pesticidenprobleem en de overbemestingskwestie.
Foto hooiland: Christophe Hillaert
Meer info: Hans Masuy, voorzitter vzw Durme,