Het begon in augustus 2014 met één toevallige geluidsopname van een mopsvleermuis langs een natuurgebied van de regionale natuurvereniging vzw Durme in Waasmunster. Bioloog Joris Everaert deed hiermee één van de meest opvallende ontdekkingen in jaren. Eerder dat jaar werd de mopsvleermuis namelijk nog officieel als uitgestorven verklaard in Vlaanderen. De laatste waarneming dateerde al van 13 jaar geleden in West-Vlaanderen.
Na heel wat bijkomende waarnemingen in Waasmunster en Hamme, startte vzw Durme in samenwerking met de Vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt in 2015 een soortenbeschermingsproject met steun van de provincie Oost-Vlaanderen. Dankzij vangst en telemetrieonderzoek waarbij drie tijdelijk gezenderde vrouwtjes werden gevolgd, konden de onderzoekers in juli 2015 twee kraamkolonies (vrouwtjes en jongen) lokaliseren in Sint-Niklaas: achter de losse schors van een dode populier in een bos (min. 9 dieren) en achter het luik van een huis (19 vrouwtjes met jongen). In juli dit jaar hebben onderzoekers nu ook kolonies gevonden in Wachtebeke en Moerbeke-Waas.
Recent onderzoek
Het soortenbeschermingsproject kreeg een vervolg en in juli 2016 kon ook telkens één vrouwtje gevangen en gezenderd worden in het provinciaal domein Puyenbroeck in Wachtebeke en in het Wullebos in Moerbeke-Waas. In Puyenbroeck konden zo achter de losse schors van twee dode populieren in de avondschemering minstens 3 uitvliegende mopsvleermuizen geteld worden. Ook in het Wullebos zaten de mopsvleermuizen achter losse schors van een dode populier.
Figuur 1: Met de batmobiel op zoek naar vleermuizen. (foto: Joris Everaert, vzw Durme)
Daar werden 's avonds eerst 7 tot 8 uitvliegers geteld terwijl (een deel van) de jongen nog duidelijk achterbleven in de boom. Eind juli vlogen ook de jongen mee en werden in totaal 13 mopsvleermuizen geteld. In kader van het project zullen dit jaar ook beschermingsmaatregelen worden getroffen, zoals de (her-)inrichting van potentiële verblijfplaatsen.
Op de locaties waar in 2015 al kolonies zijn ontdekt, vlogen in juli 2016 kort na zonsondergang dagelijks ook nog mopsvleermuizen rond. Wellicht waren die kolonies dus ook nog aanwezig. Eind augustus verbleef alleszins een (afgesplitst) groepje van 8 mopsvleermuizen achter het luik van de woning in Belsele waar vorig jaar de kolonie was.
In Puyenbroeck werden ook vrouwtjes van baardvleermuis, franjestaart en ruige dwergvleermuis gezenderd. Deze brachten de onderzoekers naar een boomkolonie van zeker 29 baardvleermuizen (ook achter losse schors van dode populier) en een kolonie van zeker 14 franjestaarten in het dak van een huis. Het vrouwtje ruige dwergvleermuis bleek in een kolonie van gewone dwergvleermuizen te zitten. Het is onduidelijk of dit vrouwtje daar jongen heeft grootgebracht. Dit zou anders de eerste gekende voortplanting zijn van ruige dwergvleermuis in Vlaanderen. De vangst van een zwanger vrouwtje van de zeldzame grijze grootoorvleermuis het Wullebos, was ook een belangrijke vondst.
Licht in de duisternis?
‘De mopsvleermuis blijkt aanwezig te zijn in bijna alle grotere boscomplexen van het Waasland. Toch blijft het een bedreigde soort die in andere Vlaamse regio's voorlopig nog niet kon (her)ontdekt worden’, aldus Joris Everaert. Verschillende andere soorten vleermuizen hebben ook nog steeds een bedreigde status in Vlaanderen. Met vzw Durme proberen we vleermuizen te helpen door aankoop van natuurgebieden, bescherming van het leefgebied, en de inrichting van verblijfplaatsen. Je kan ons steunen door een gift te doen.
Figuur 2: Achter de losse schors van de dode populier huizen mopsvleermuizen (foto: Joris Everaert, vzw Durme)
Figuur 3: mopsvleermuizen voor telemetrie onderzoek (foto van Bram Conings)
Meer informatie:
Joris Everaert - 0497/67.23.69
Vzw Durme i.s.m. Zoogdierenwerkgroep Waas, Durme & Schelde en Natuurpunt Vleermuizenwerkgroep Oost-Vlaanderen